نگاهي به سير تحول خوشنويسي در قزوين
- توضیحات
- دسته: مجله هنری پژوهشی
- منتشر شده در پنج شنبه, 12 دی 1392 19:08
- بازدید: 2350
تاريخ به ما ثابت مي‌كند كه هيچ پديده اي مهمتر از خط نبوده كه بدست بشر بوجود آمده باشد. زيرا اگر خط بوجود نيامده بود، افكار و انديشه‌هاي انديشمندان به آيندگان منتقل نمي‌شد و در نتيجه تمدن بشر رو به كمال نمي‌رفت. و اما در ايران بعد از اسلام خط بصورت يك هنر زيبا و مقدس جلوه‌گر شد و در جايگاه والائي قرار گرفت، بطوريكه هيچيك از كارهاي دستي و هنري از خط بي‌بهره نماند. به راستي كدام چشم است كه از ديدن خطوط زيبائي كه بر پيشاني گنبدها و گلدسته‌هاي فيروزه‌اي رنگ مساجد ما نقش بسته است لبريز از لذت نشود؟
به اين حساب خط و خوشنويسي را بايستي يكي از اصيل‌ترين هنرهاي اسلامي به حساب آورد.هنري كه پيوسته در خدمت اسلام بوده است. هنرمندان خوش‌نويس طي قرنها تلاش و كوشش و با به وجود آمدن آثاري ارزنده و ماندگار به اثبات رسانيدند كه نقش مؤثري در فرهنگ اسلامي و گسترش آن داشته و دارند. گذشته از آن، خط بهترين وسيله و محملي است براي القاي هنرهاي ديگر مانند ادبيات و… دانستن آن براي هر باسواد ضروري است و كاربردي روزمره دارد. شهر قزوين به واسطه خوشنويسان بزرگي كه از اين شهر برخاسته‌اند پيوسته به صورت يك قطب خوش نويسي در سطح كشور حتي در جهان مطرح بوده است. در عهد صفوي، بزرگ خوش‌نويس تاريخ خوش نويسی ايران، حضرت ميرعماد حسني است كه خط نستعليق (عروس خطهاي اسلامي) را به كمال رسانيد و آثار متعددي از كلك سحر آفرينش باقي مانده كه هر كدام زينت بخش موزه‌هاي دنيا است و همچنين ديگر خوش نويسان كه هر كدام موجب اعتبار فرهنگي كشور ما بوده‌اند؛ همچون مالك ديلمي، عبدالرشيد ديلمي، مير ابراهيم فرزند مير عماد، گوهرشاد خاتون دختر مير عماد، مير صدرالدين، محمد امين نوه مير عماد،كاووس نقاش، مير عبدالرزاق، محمد شفيع و بسي خطاطان گمنام ديگر از خوش نويسان و نستعليق نويسان زمان صفويه هستند كه اغلب از شاگردان و پرورش يافتگان مير عماد بوده‌اند.
در دوره زنديه، درويش عبدالمجيد طالقاني قزويني ، خط شكسته نستعليق را به كمال رسانيد و تا كنون هيچ خوشنويسي خط شكسته را به زيبائي او ننوشته است. ميرزا محمد علي خيارجي قزويني در طراحي و خطاطي، يگانه زمان بوده و اولين خوش نويسي است كه «بسم ا…» را به صورت مرغ (طغرا) و بسيار زيبا ترسيم نموده كه متأسفانه گمنام مانده است. در عهد قاجار، خوشنويسان بسياري در قزوين ظهور كرده‌اند. از آن جمله معروف‌ترين آنها عبارتند از ميرزا زين‌العابدين معجز نگار در خطوط نسخ و ثلث ، ملك محمد قزويني كه در خطوط ثلث، نستعليق و شكسته استاد مسلم بوده به خصوص خط تزئيني او يكي از شاهكارهاي هنر خطاطي است و به صورت يك اثر نفيس هنري در موزه‌ها نگاهداري مي‌گردد.
ميرزا ابوالقاسم در خطوط ثلث و نسخ ، محمدعلي مجد الكتاب در خطوط نستعـــليق و نســـــــــخ، عبد الغـــفار در خطوط نستعـــــليق و شكسته ، حاج علي بابا در خطوط ثلث و نسخ، آقا سيد محمد سياق نويس در خطوط ثلث و نسخ، محمد كاظم در خط نستعليق، ميرزا زين‌العابدين شريفي در خط نستعليق( كتابت )، آقا شيخ رضا عاملي كه در خطوط نستعليق، شكسته و نسخ از اساتيد مسلم بوده ، آقاشيخ محمد جدي در خطوط نستعليق و نسخ، عارف قزويني در خط شكسته نستعليق ، كربلایی علي در خطوط نستعليق و نسخ ، آقاي ميرزا عبدالعلي پزشكیان در خطوط نستعليق و شكسته و سرانجام ميرزا محمد حسين عمادالكتاب قزويني كه در خطوط نستعليق ، شكسته، نسخ ، سياه مشق و كتابت سرآمد خوشنويسان بوده و شاگردان بسيار و برجسته‌اي را تعليم و تربيت نموده است كه همه از اساتيد مسلم خط اند و بعضي از آنها (استاد علي اكبر كاوه و استاد بوذري) از بنيانگذاران انجمن خوشنويسان ايران بوده‌اند… و اما شهر قزوين كه زماني پرچمدار هنر خوش نويسي بوده؛ اگر نيم قرن به عقب برگرديم اثري از خط و خطاطي به مفهوم واقعي آن در اين شهر نمي‌يابيم و مي رفت كه اين هنر به فراموشي سپرده شود تا اينكه توسط يكي از فرزندان اين ديار كه خود از خانواده‌اي اصيل، هنر دوست و هنرشناس بود حياتي دوباره يافت.
شادروان استاد ابوالحسن محصص مستشاري بعد از يك دوره نسبتاً طولاني تعليم گرفتن از اساتيد برجسته كشور(استاد علي اكبر كاوه، استاد سيد حسين ميرخاني) در تهران، انجمن خوشنويسان ايران، بنيانگذار كلاسهاي خوش نويسي و شعبه انجمن قزوين در سال 1350 شد و با عشق و علاقه وافري كه به فرهنگ و هنر اين سرزمين داشته و دارد، طي سالها تلاش و كوشش با تعليم و تربيت شاگردان بسيار و لايق كه بعضي از آنها در رديف بهترين خوشنويسان كشور به حساب مي‌آيند، چراغ اين هنر را در اين شهر همچنان روشن نگه داشته است، بطوريكه هم اكنون شهر قزوين يكي از اركان خوش نويسي كشور محسوب مي‌شود. انجمن خوش نويسان قزوين داراي بیش از 150 فارغ التحصيل دارای مدرک استادی، فوق ممتاز و ممتاز و چندين كلاس و صدها هنرجو در رشته‌هاي نستعليق ، ثلث، نسخ ، شكسته نستعليق و تحريري است كه زير نظر مربيان با تجربه به تعلم مي پردازند.انجمن قزوين همچنين چندين شعبه در شهرهاي الوند و البرز، آبيك، زیاران، بوئین زهرا و تاکستان با همكاري اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامي داير نموده است كه اميد است نوجوانان و جوانان از اين كلاسها بهره كافي ببرند.
لازم به ذكر است به گواهي تاريخ كشور ما ، هر زمان كه هنرمندان مورد توجه و حمايت مردم به خصوص دولتمردان بوده‌اند، آثار گرانبها و جاودانه‌اي از خود به يادگار گذاشته‌اند كه امروز موجب اعتبار و افتخار كشور ماست. بنابراين جا دارد نظام جمهوري اسلامي كه حامي هنرهاي اصيل است توجه بيشتري نسبت به هنر اصيل خوشنويسي داشته باشد.
دکتر مهرزاد مستشاری محصص-رئیس انجمن خوشنویسان قزوین
